Đoạn 13
(Một lát Vũ tướng quân vào gọi to) Vũ tướng quân: Kiều Loan ơi có nghe chăng tiếng trống đã xa rồi, quân sĩ đã lên đường Đi ngay thôi, mau trở lại quê hương! Kiều Loan: Kìa, thiếp tưởng sẽ có ông Hiệu uý Đưa thiếp đi cho đỡ vướng chân chàng?
Nội dung bài thơ: Đoạn 13
(Một lát Vũ tướng quân vào gọi to)
Vũ tướng quân:
Kiều Loan ơi có nghe chăng tiếng trống
đã xa rồi, quân sĩ đã lên đường
Đi ngay thôi, mau trở lại quê hương!
Kiều Loan:
Kìa, thiếp tưởng sẽ có ông Hiệu uý
Đưa thiếp đi cho đỡ vướng chân chàng?
Vũ tướng quân:
Quan Hiệu uý... Chao ôi!...
Kiều Loan:
Cũng chết rồi chăng?
Vũ tướng quân:
Sao nàng biết?
Kiều loan:
Tâm linh tôi đoán thế
Dưới triều Gia Long, người có nghĩa có tình
Đều chết thảm thương, đều chịu cực hình
Đều mang tiếng loạn thần và tặc tử!
Vũ tướng quân:
Nàng đoán không sai, chao ôi, Hiệu uý
Vì bênh vực phu nhân ngay giữa công đường
Việc đến tai chúa thượng... đấng chí tôn
Đã hạ chỉ chém đầu ngay trước bệ
Lúc giờ tuất vừa qua!...
Kiều Loan:
Gia Long nhân đức nhỉ!
Thế còn chàng? - Chàng xót thương Hiệu uý
Hay đồng tình với Chúa giết quan hầu?
Vũ tướng quân:
Thôi, chuyện triều đình ta sẽ nói sau
Trống giục giã, lên đường ngay kẻo muộn
Kiều loan (khóc đau đớn):
Quan Hiệu uý... tuổi xuân còn mơn mởn
Đã chết rồi... đã chết vì thương tôi!
Vũ tướng quân:
Đức vua ta nhân đức với muôn người
Nhưng phải chém những kẻ nào có lỗi
Những gian thần!
Kiều Loan:
Thương một người vô tội
Là mang tiếng gian thần! chàng đấy thì sao?
Chàng thương xót tôi, liệu có mất đầu?
Giữ được đầu, có được phép thương nhau?
Có được phép nhớ tình xưa, nghĩa cũ?
Còn vợ hiền, liệu có còn áo mũ?
Mất cân đai, tình có vẹn tròn không?
Chàng nói ngay đi, cho thiếp yên lòng
Vũ tướng quân:
Ta là cánh tay trung thành của Chúa thượng
Dù thương nàng, ta còn mang nghĩa lớn
Diệt Tây Sơn.
Kiều Loan (nghiến răng):
Trời ơi! Nghĩa lớn!
(Bên ngoài, tiếng trống giục, tiếng hò reo vang dậy
Ngục quan hấp tấp chạy vào, run rẩy cúi đầu).
Đoạn cuối cùng
Ngục quan:
Bẩm... tướng quân!...
Vũ tướng quân:
Việc gì đó? Ngục quan?
Ngục quan (hổn hển):
Nguy lắm rồi... đấy... tiếng thét ầm vang
Mấy nghìn dân kinh kỳ đang nổi loạn
Vũ tướng quân:
Ai nổi loạn?
Ngục quan:
Họ có bọn Tây Sơn dũng cảm cầm đầu
Họ đòi mở cửa tù, đòi giảm thuế
Đòi chém các quan... Tiếng trống giục mau...
Có thánh chỉ triệu Ngài ra đánh dẹp
Vũ tướng quân:
Dân nổi loạn...? - Làm gì, quân tôm tép!
Cho ngươi lui. Ta phụng mệnh, sẽ ra ngay.
(Ngục quan vái chào đi ra. Vũ tướng quân
tiến nhanh lại cầm tay Kiều Loan)
Vũ tướng quân:
Dân nổi loạn rồi, tôi phải ra tay
Dẹp bằng hết. Phu nhân cầm vạt áo
Theo tôi đi.
Kiều Loan (co tay lại):
Dân nổi lên như bão
Vì Nguyễn triều đi ngược lại lòng dân
Chàng nghe tôi, đừng ra lệnh xuất quân
Đừng chém giết những người dân vô tội!
Vũ tướng quân:
Đó là giặc! Nàng biết đâu dám nói?
Ta là cánh tay trung liệt của triều đình
Phải dẹp bằng tan quân phiến loạn kinh thành
Theo ta đi, nhanh lên! (định đi)
Kiều Loan (quắc mắt thét to):
Đứng lại!
Cánh tay Nguyễn triều, cánh tay quỷ quái!
Thật hết rồi!
(Nhanh như cắt, Kiều Loan phóng gươm đâm giữa ngực
Vũ tướng quân. Vũ thét lên và ngã xuống)
Vũ tướng quân:
A! Kiều Loan! Ai ngờ!...
Kiều Loan:
Tên Kiều Loan giờ mới đáng gọi to
Mà nhắm mắt!
Vũ tướng quân (gượng dậy):
Kiều Loan... nàng giết tôi...
Máu này phun ngục tối
Dòng máu mười năm trăm sông nghìn núi
Dòng máu xưa nàng âu yếm chăm nuôi
Tôi đã phụ nàng! Trời ơi! ánh lửa
Trống giục ngoài kia. - Nhà ngục mở
Ngày mai trời sáng lối quê hương
Nàng có về không? - Xin lượng thứ!
Đời tôi còn có chút tình thương?
(Ngã xuống, cố ngóc đầu lên, yếu ớt. Trong khi đó
Kiều Loan trừng mắt nhìn bàn tay mình, rồi đi men nhà ngục.
Nàng ôm ngực chồng, xoè tay như muốn bịt kín vết thương đang ứa máu)
Vũ tướng quân:
Thôi, nàng ở lại! Xin đừng kể
Câu chuyện đôi ta ở dọc đường
Tôi chỉ xin nàng hai giọt lệ
Cài trên lá cỏ... phía quê hương...
(Vũ tướng quân nhắm mắt, Kiều Loan bỗng khóc oà,
vừa khóc vừa vuốt mắt cho chồng. Tiếng trống,
tiếng reo hò càng mạnh. Một lát Kiều Loan đứng dậy,
cầm bình thuốc độc, nâng lên miệng uống hết.
Nàng bỗng trợn mắt sáng rực, the thé một chuỗi cười ghê rợn,
bước đi chuệnh choạng, giọng lúc đầu còn vang dội,
sau yếu dần, yếu dần)
Ô này xanh biếc cõi âm
Chàng đi nghìn dặm, em nằm mây cao
Nhởn nhơ nhan sắc máu trào...
(Lại hát ru, cúi xuống vỗ lên vai chồng)
Mời chàng... lên giải mây cao
Bẻ phăng gươm báu, trôi vào mộng xưa
Ngựa hồng ai cưỡi bao giờ?
Xe ai chuyển bánh trăng mờ đêm nay?
(nói) Thương chàng em dại em say
Lòng em ngây ngất với ngày biệt ly
(Giọng yếu dần)
Âm cung hò hẹn những gì
Tướng quân tung máu... ô kìa!...
Em đã nguôi quên
Van chàng... xoá bỏ ưu phiền...
(Kiều Loan thổn thức nhè nhẹ... ôm xác chồng,
bế hẳn vào lòng... đăm đắm nhìn, đôi mắt đã dại đi...
Một lát, nàng gục đầu xuống ngực Vũ, chết)
Hạ màn hết.
Bài thơ Đoạn 13 của tác giả Nhà thơ Hoàng Cầm - Bùi Tằng Việt, được trích dẫn nguyên văn từ các nguồn chính thống và đã kiểm chứng.
Nhà thơ Hoàng Cầm - Bùi Tằng Việt
Nghệ danh: Hoàng Cầm
Tên thật: Bùi Tằng Việt
Xem thêm: Tiểu sử Tác giả Hoàng Cầm - Cuộc đời, Sự nghiệp, Phong cách sáng tác
Tác giả Hoàng Cầm, Thơ Hoàng Cầm, Tập kịch thơ Kiều Loan