Tản Viên sự tích diễn ca

Trước bày Đại Việt Hùng Vương Dân an đệm chiếu bốn phương thuận hoà. Đâu đâu hát thái bình ca Phong đăng bách cốc nhà nhà đủ no. 5. Có người là con học trò Tên là Nguyễn Tuấn thế lo làm tày. Phòng văn án tuyết đêm ngày Gạo châu củi quế thiếu rày lấy

Nội dung bài thơ: Tản Viên sự tích diễn ca

Trước bày Đại Việt Hùng Vương

Dân an đệm chiếu bốn phương thuận hoà.

Đâu đâu hát thái bình ca

Phong đăng bách cốc nhà nhà đủ no.

5. Có người là con học trò

Tên là Nguyễn Tuấn thế lo làm tày.

Phòng văn án tuyết đêm ngày

Gạo châu củi quế thiếu rày lấy đâu.

Đoạ tài khắp một tay thâu

10. Sớm lo chẳng đủ lấy đâu ngày dùng.

Tuổi vừa được chốn xuân nồng

Thất gia chưa có dụng phòng chốn nao.

Lên chơi rừng quế nguồn đào

Giang sơn chốn chốn thấp cao mọi ngàn.

15. Chim kêu vượn hót làm đàn

Có nơi là Tản Viên Sơn hiệu lành.

Bốn bề non nước cực thiêng

Dẫu có thuỵ khí anh linh lạ thường

Cảnh thanh kì lạ khác thường

20. Non nhân nước trí bốn phương hữu tình.

Nhuộm tươi chân ngắt mầu xanh

Dường bằng một cảnh hồ thanh ngất trời.

Hình hô một cảnh lâu đài

Đỉnh cao đột ngột chống trời một phương.

25. Quần sơn chầu lại nên hàng

Thế lo đất phức ắt đường nơi đây.

Cảnh thanh đắc ý mừng thay

Lập làm lều tiện tháng ngày náu chơi.

Lân la chiếu đất màn trời

30. Làng Nhan cửa Khổng chẳng đời chí xưa.

Sơn hào song viết thừa lưa

Thói quen nên kẻ tiều phu trí mầu

Ngày ngày bẻ được củi mau

Xăm xăm làng hạnh gạo châu đổi dời.

35. Đèn trăng quạt gió vẫn chơi

Hôm mai no đủ cầu gì thế gian.

Một ngày lên đỉnh Cao sơn

Nhìn xem sắc mộc thiên ban lạ dường.

Cây cao chót vót sơn trường

40. Đàn lên tán lục rợp trương lạnh lùng.

Tần Hoàng xưa có sắc phong

Ơn vua chức trọng phù tùng uy nghi.

Hương xuân ngát nức tư bề

Nguyễn Lang thấy lạ đòi khi lo lường.

45. Chữ rằng: trừ mộc khử ương

Tay cầm thiết phủ chém thương tồi tàn.

Ngả cây tiếng dậy lâm san

Chuyển lên kinh khủng thế gian hãi hùng.

Nguyễn Lang chẳng chuyển hình dung

50. Để khô làm củi dành phòng bán mai.

Ai hay là sự bởi trời

Bỗng đâu xui khiến có nơi hộ trì.

Thấy sao Thái bạch tử vi

Thần thông hiển hiện một khi nên người.

55. Một ông lão tử tám mươi

Tây cầm tích tượng bởi trời sẩy sa.

Thấy cây tươi tốt dầm dà

Nguyễn Lang hoài chém tồi pha thương này.

Xăm xăm tích trượng cầm tay

60. Gõ vào cây ấy một giây lạ dường.

Tự nhiên cây ngọn hồi dương

Dựng nên cây tốt tán trương xanh rờn.

Ngày sau Nguyễn Tuấn lại lên,

Thấy cây vặc vặc vẹn toàn như xưa.

65. Gẫm rằng sự lạ qua ưa

Cây này đã ngả hôm qua tan tành.

Một giờ ngọn lại tươi xanh

Thấy âu là có thần linh hộ trì.

Cây sao quái gở nhiều bề

70. Sự thì đã lạ thấy thì chẳng ngoa.

Tay cầm phủ việt lại pha

Chém cây ấy xuống ngã ra tan tành.

Một bên đứng nép hoà rình

Thấy ông Thái bạch kim tinh đến gần.

75. Liền hối tích trượng chân nhân

Gõ vào cây ấy chuyển vần lạ bao.

Dựng nên đột ngột xanh cao

Cây nên vặc vặc tơ hào chẳng ngoa.

Tán xanh cây tốt dầm dà

80. Thấy ông Thái bạch tuổi già lu khu.

Thấy trời có ý tựa cho

Nguyễn Lang thất ý liền lo lời này.

Ắt là Trời, Phật tới đây,

Đè ông liền cướp được rày mừng sao.

85. Phật trên một tiếng cả cao:

"Kìa mày lấy gậy thì tao càng mừng.

Đây hoà cứu tử độ sinh

Tự nhiên phúc đức bởi mình hoà ra.

Cứu dân hộ quốc gần xa

90. Công cao đệ nhất người ta trọng dùng".

Nói thôi dạy phép thần thông

Bụt liền thoắt biến về trong bảo đài.

Ác vàng xế bóng non đoài

Nguyễn Lang trở lại Sơn trai chốn nhà.

95. Ngày sau gánh củi bên hà

Mục đồng kích nhưỡng âu ca chơi bời.

Vo ve tiếng địch vừa vui

Đã không thì nói vui chơi đêm ngày.

Nam thanh nữ tú làm bày.

100. Khi ca khi nói khi cười khi không.

Bảo nhau đã nức dậy đường

Hò reo tập trận Đinh Hoàng cờ lau.

Ngựa bò cờ nón voi trâu

Kèn loa tiếng trống đâu đâu dậy đường

105. Thuở ấy Thuỷ Tề Long vương

Có một nam tử là chàng Tiểu Long.

Phù sinh thơ dại trẻ trung

Rắn vừa đội lốt chơi rông lạc đường.

Trường giang tới bãi Tiêu Tương,

110. Trẻ thơ bài ấy lòng càng muốn coi.

Miên man lễn bãi đầu doi

Rắn liền thấy trẻ vui chơi lại gần.

Thế gian ai biết thuỷ quân

Làm chi ai biết tiên nhân Thuỷ tề.

115. Tay cầm dùi mít liền bè

Đánh Tiểu Long chết tức thì bảo nhau:

"Đánh rắn đánh cho dập đầu

Kẻo hoà chàng ấy ngày sau trả thù."

Để lên bãi cát nằm co

120. Tiểu Long hồn phách bơ vơ rụng rời.

Tình cờ đem để có nơi

Nguyễn Lang đến đấy ngược xuôi bao giờ.

Đông tây vắng vẻ bằng tờ

Bãi non tới xuống trời vừa tà dương.

125. Rắn liền nằm bãi Tiêu Tương

Như rồng uốn khúc, tới nhường lạ thay.

Nguyễn Lang tích trượng cầm tay

Gẫm rằng ta thử gậy này thấy nao.

Gậy thiên thần mới cho tao,

130. Thiêng liêng nhường ấy nhẽ nào được hay.

Ngày xưa người chữa được cây

Bây giờ ta chữa rắn này thế nao.

Bèn cầm tích trượng gõ vào

Thần thông sao khéo lạ nào tự nhiên.

135. Rắn lại trương cất đầu lên

Hoàn hồn uốn khúc lại yên vẹn toàn.

Cúi đầu quỳ lạy tạ ơn

Tiểu Long trở xuống thuỷ tiên tức thì.

Thần thông phút đến Thuỷ tề

140. Vua cha coi thấy lòng thì mừng thay:

"Con sao ba bốn hôm nay

Tìm hoài chẳng thấy là hay nơi nào?"

Tiểu Long lén lén tâu vào:

"Đi chơi lạc đến ngòi Tào thương thay.

145. Lân la đến chốn Sơn Tây

Bãi Tương ngàn Sở chốn nay hữu tình.

Một nơi là một khoe thanh

Giang sơn thành thị dường tranh mỹ mùi.

Cảnh kỳ dư ngất xuân đài

150. Chẳng ngờ là chốn ấy người phàm gian.

Chơi xuân đồng mục có đàn,

Thấy vui tôi muốn lên xem tới gần.

Lốt thiêng trái dáng chân nhân

Nó ngờ là rắn hại dân bấy chầy.

155. Trẻ trung thơ dại chẳng hay

Nó liền đánh chết bỏ thây bên ngàn.

Có người là Tản Viên Sơn

Tên là Nguyễn Tuấn phép tiên ai tầy.

Thần thông tích trượng cầm tay

160. Hoàn sinh của Bụt ấy nay bao giờ.

Tài hiền tướng mạnh qua ưa

Chữa tôi lại sống tỉnh xưa lại hoàn.

Mới hay phúc bởi hoàng thiên

Rày tôi về tới Thuỷ tiên chốn nhà.

165. Lại xem thấy mặt mẹ cha".

Long Vương thấy nói xót xa trong lòng.

Mừng con mở tiệc đền rồng

Thỉnh mời Nguyễn Tuấn đến cùng tạ ơn.

Sai tam bộ sứ Thuỷ tiên,

170. Tiểu Long hiển hiện cùng lên tới nhà.

Tiểu Long quỳ lạy trình qua:

"Tôi là thuỷ tộc kênh hà Long Vương.

Mục đồng ngày ấy làm thương

Ơn nhờ chữa được nghĩa càng cảm thay.

175. Cha tôi thỉnh xuống một giây

Đền rồng bẩm tạ ơn nay cho chàng.

Dầu cha cho bạc cho vàng

Sau là tiền vải vóc càng nhiều thay.

Thái hoa thung thúc đã đầy

180. Của ấy chẳng tày sách ước quốc gia.

Ước chi được nấy chẳng ngoa

Thiên vàn xin đức vua cha cho về".

Dặn dò mọi nỗi vân vi

Đem nhau vừa xuống Thuỷ tề Long cung.

185. Vừa khi vua ngự đền rồng

Thành vàng báu ngọc lạ lùng nhiều sao.

Khắp đầy đài các cung cao.

Phủ lầu tượng vị đền cao ngàn tầng.

Long Vương cao ấy phán rằng:

190. "Người tiên thói ở ra lòng thế bay"

Tiểu Long được đội ơn này

Chữa tôi ngày trước, khi nay vừa hồi.

Nhân duyên ngõ nhẽ đôi người

Kết làm huynh đệ chưa đời chí xưa.

195. Vàng thì muôn nén lấy đi,

Bạc thì muôn gánh thái hoa vô vàn.

Lưu li hổ phách hô san

Trân châu mã nã đầy bàn mười mâm.

Báu yêu thức tốt dư trăm

200. Khiến người đưa đến sơn lâm cho chàng.

Nguyễn Lang vái tạ từ nhường:

"Của vua châu báu vàn muôn kênh hà.

Song le tôi khí chật nhà

Tôi xin sách ước quốc gia bấy chầy".

205. Long Vương lòng chẳng thiết thay

Nửa cho, nửa lại tiếc rày chẳng cho.

Tiểu Long đến trước tâu vua:

"Tôi xin sách ấy vua cho ơn người".

Long Vương nghe nói ngùi ngùi

210. Tố thư một cuốn đưa nay cho chàng.

Nguyễn Lang khấp khởi lòng vàng

Tức thì vái tạ Thánh hoàng trở ra.

Tiểu Long vừa bước đưa qua

Trượng phu bốn bể một nhà anh ba

215. Dặn dò sau trước một bề

Đầu đào báo lý chưa hề làm chi.

Giang sơn đối mặt bái từ

Người lên non Tản người về Thuỷ cung.

Nguyễn Lang được phép thần thông,

220. Ước chi được nấy trong lòng mừng thay.

Ước nên đài các đông tây

Ước nên châu báu chưa đầy chân chan.

Ước nên thiên hạ bình an

Ước nên bốn bể phượng loan một nhà.

225. Ước nên phong vũ thuận hoà

Được mùa bách cốc nhà nhà đủ no.

Ước nên thọ khảo muôn thu

Phúc nhà con cháu phúc nhà tiên ông.

Ước chi được nấy lạ lùng

230. Như trong ước muốn, như lòng ước xưa.

Thuở ấy Thuỷ tề giang hà

Nhường con lên trị quốc gia bấy chầy.

Sơn quân thấy vậy mừng thay

Bạn xưa chẳng phụ thường hay đi về.

235. Thuở ấy Hùng vương cung phi

Sinh được con gái tên là Mỵ Nương.

Tuổi vừa mười bốn phi phương

Tinh thần ngọc đúc Thọ Dương ai tày.

Má hồng đa ngọc hây hây.

240. Ngờ thần tiên nữ xuống rày đài dương.

Nương long chúm chím tuyết sương

Tiết mai dường thuở thường thường mới đây.

Tốt thay điệu điệu lưng ong,

Mình thì chật bức quần hồng vừa vui.

245. Thong dong ngọc thốt miệng cười

Chân đi thoắt thoắt khoan thai dịu dàng.

Nết na tư chất khác thường

Hình dung yểu điệu nhan hồng thuyền quyên.

Càng nhìn càng một hữu duyên,

250. Hà sơn khả ví hương tiên khôn bằng.

Da ngà tóc phượng khác hằng

Thế gian ai thấy là chăng phải lòng.

Một nơi là một lạnh lùng

Ngọc lành cao giá đợi cùng chốn sang.

255. Tiếng đồn dậy khắp lân bang

Đã nên một gái mọi dường con cha.

Đầu cài trâm hốt ngọc hoa

Của bằng các bạn hằng nga tốt lành.

Tiếng đồn mọi quận mọi thành.

260. Thục vương muốn kết ả anh một nhà.

Song le chẳng gả chồng xa

Hùng Vương làm hội quốc gia bấy chầy.

Khắp hoà thiên hạ đông tây

Mặc cho con kén ai nay có tài.

265. Dậy đường đồn nức mọi nơi

Trông xem mừng gặp duyên trời dẩy dun.

Ai ai cũng đến cửa son

Mỵ Nương hợp ngọc lòng còn hồ nghi.

Chưa lòng kết tóc phu thê

270. Thế gian cùng đến đều thì ước ao.

Long Vương lên đỉnh án cao

Tìm chàng họ Tuấn kết giao bấy chầy.

Đôi người khấp khởi mừng thay

Đền cao gác rộng hây hầy ỷ la

275. Tiệc bày mỹ vị xướng ca

Nghênh hôn mừng rỡ thật là vui thay.

Chả lân thịt phượng khắp bày

Mâm đầy ngọc thực, chén đầy quỳnh tương.

Vang lừng một đám phong quan

280. Sơn Tinh cùng chúa Long Vương khuyên mời.

Hùng Vương làm hội tháng trời

Tiếng đồn vang nức đòi nơi xa gần.

Long Vương cùng chúa Sơn quân

Đôi vua nghe tiếng mười phân ra mừng.

285. Vội vàng mở tiệc tưng bừng

Đôi vua về núi tếch rừng một khi.

Trường An thẳng tới làm kỳ

Thấy Hùng Vương hội nhiều bề mừng thay.

Xăm xăm tới trước tâu bày:

290. "Đôi tôi kén rể phen này xứng chăng ?

Chúng tôi tú pháp tài năng

Ngõ đây Nguyệt Lão hợp trăng tình cờ".

Long Vương phun nước liền mưa

Sơn quân đứng núi một giờ mọc lên.

295. Thuở ấy thuỷ tộc thuỷ tiên

Trong lòng lấy hột xảy liên từ đình.

Đặt bày muôn khóm thuỵ tinh

Một dây liền mọc lá cành nở ra.

Nên cây tươi tố dầm dà

300. Trăm hoa đua nở dà dà cành xanh.

Thuở ấy họ Tuấn Sơn quân

Tây cầm phủ việt lấy cành chém cây.

Đòi nơi lá rụng hoa rơi,

Lại lấy tích trượng cầm tay vội vàng.

305. Gõ vào ngay cây cam đường

Tự nhiên cây lại hồi dương tức thì.

Quả hoa lại kết liền chi

Cây nên vặc vặc tư bề hồi dương.

Chồi là lá ngọc cành vàng

310. Hùng Vương xem thấy lòng càng mừng thay.

Đôi người thi phú đều hay

Hung Vương mới nói lời này phán ra:

"Cây cao hoà có một hoa

Duyên ai nấy gặp biết hoà làm sao

315. Đôi người dạ cũng đều yêu

Tài khôn nhường ấy biết nào phụ ai.

Song le duyên phận mặc trời

Lòng lo lưỡng lự mở lời ấy khôn.

Nhân vì nhà có một con.

320. Bây giờ dụng sự kết hôn gả chồng.

Mặc ai sính lễ việc dùng

Đặt bày trước mặt sân rồng đến sơ

Ấy là phận đẹp duyên ưa

Nhân duyên mặc lão tình cờ mặc ai.

325. Đôi vua bái tạ trước ngai

Về nhà sắm sửa sính tài kíp thay.

Sơn quân sách ước cầm tay

Ước nên vàng bạc của đầy dư muôn.

Trâu bò gà lợn đến tuôn

330. Sẵn sàng bày đặt trước đền hư không.

Mời khuyên yến ẩm đền rồng

Mỵ Nương trước lấy về cùng Tản Viên.

Long Vương sau đến lỡ tin

Thẹn thò xấu mặt lòng càng hận thay.

335. Bèn liền chốc ý phân tây

Ơn xưa chẳng đoái lại hay oán thù.

Thời vừa tháng bảy đầu thu

Kim phong hải khẩu gió mưa bay dời.

Tiết sang vừa chịu lệnh trời

340. Cầm quyền Bạch đế đòi nơi lạ dường.

Thuở ấy Thuỷ Tề Long Vương

Hận vì chẳng được Mỵ Nương kết nghì.

Vãng lai tin tuyệt đi về

Giao lân nào có ỏ ê tới lòng.

345. Nẻo hoà dạ khác thì vong

Long Vương sắm sửa thuỷ cung binh quyền.

Hận rằng lên đánh Tản Viên

Chư quân eo óc nước dâng lên ngàn.

Kình nghê sấu vực giương vây

350. Rắn rồng uốn khúc rồng bay một đoàn.

Nước dâng lai láng đầy ngàn

Mưa tuôn bão giật sấm ran đùng đùng.

Nhị hà dòng nước mênh mông

Kình nghê thổi gió rắn rồng phun mưa.

355. Đua nhau thừa tướng trường xà

Miết lân ngư trượng kể dư muôn vàn.

Giương vây vùng vẫy tiến ngàn

Uy ra điện chớp sấm ran lôi đình.

Tam đầu cửu vĩ tiên binh

360. Đến Từ Liêm huyện sự tình nghỉ ngơi.

Thấy bà lão mẫu tốt tươi

Một mình xuống tắm thửa nơi giang bà.

Long Vương thử triệu niên nga

Không dưng bắt lấy lão bà thảm thương.

365. Chẳng ngờ phải mẹ vua Chèm

Ra đi đến Bắc trấn biên hoà về.

Mình cao nghìn trường chỉn ghê

Theo xuống hoà tắm thông tri đâu là.

Bởi về thấy vắng mẹ già

370. Chăng ngờ thuỷ tộc bắt hoà chăng thương.

Ông Chèm báo oán Long Vương

Lưới giăng ngăn khúc bến giang đón về.

Thuở ấy Long tộc Thuỷ tề

Đem quân lên đánh Ba Vì Tản Viên.

375. Sơn quân cùng chúa Thuỷ tiên

Đôi vua ra trận ấy liền bảo nhau:

"Ấy vua Thuỷ tộc đi đâu

Mặt trăng mặt vực thấy nhau chẳng chào.

Hay là chàng có lòng nào

380. Đem quân rồng rắn lên ngàn làm chi?"

Thưa rằng: "Bởi vua Ba Vì

Lừa nhau làm sự vô nghì trước sau.

Hơn lòng lấy cướp vợ nhau

Chăng vì bầu bạn dạ hầu bất nhân.

385. Thấy chàng làm chúa Sơn quân

Ra lòng khinh bạc mười phần sai ngoa.

Bạn xưa sao chẳng thực thà

Cho nên thuỷ tộc kênh hà cất binh.

Nhọc lòng văn vũ triều đình

390. Cho nên lỗi đạo đệ huynh bởi người".

Sơn quân hoà nói hoà cười:

"Đôi ta cùng đội ơn trời giáng sinh.

Chàng đã ra dạ tương tranh

Cho nên lỗi đạo đệ huynh chăng hoà".

395. Ắt là sơn thuỷ nên xa

Sơn quân cũng chúa kênh hà tranh khi.

Sơn quân những tướng hùng uy

Khỉ hươu hùng hổ làm vì tiến ra.

Chư quân đối địch giang hà

400. Hươu Tần Khỉ Sở rày đà nên công.

Long Vương đội lấy lốt rồng

Phun mưa thổi gió đùng đùng bốn phương.

Phong vân một trận lạ dường

Kình nghê sấu vực quân càng nhiều thay.

405. Cá mừng gặp hội rồng mây

Nhẩy qua cửa Vũ một giây nên rồng.

Đua nhau những trí anh hùng

Điểu phượng theo rồng, phù chú lấy sang.

Đôi bên giao chiến vội vàng

410. Non tiên hổ báo theo chàng long ngư.

Đanh nhau vừa được ba giờ

Long Vương hoá phép giục ba quân vào.

Biến làm đội rác râu tào

Nổi lên mặt nước tiến vào đột xung.

415. Sơn quân gẫm được sự lòng

Trúc thưa trúc mật tây đông tứ bề.

Đôi bên đều cũng uy nghi

Lạc hay chế ngự ai thì thua ai.

Bảo nhau chém rác quân tào

420. Đều thì có máu, đều thì lạ thay.

Trúc tên bắn phải mưa bay

Kình nghê cá rắn thác đầy làm nơi.

Vốn xưa đã được sách trời

Thuỷ Tinh thua xuống thửa nơi giang hà.

425. Ba quân hồi khải hoàn gia,

Sơn trường lấy gỗ trở ra tiến về.

Thuỷ quân nẻo cũ quen về

Ngày sau tức thì đến xã Từ Liêm.

Tiên binh xung lưới ông Chèm

430. Ai hoà chẳng được càng thêm lo lường.

Hội đồng cá rắn biên giang

Ông Chèm ra thấy lòng càng mừng thay.

Trả ơn thân mẫu khi nay

Dạng chân sông cả, đôi tay vơ quàng.

435. Bủa vây mọi khúc biên giang

Rắn rồng bắt lấy bật ngang vào đồi.

Long Vương mất vía rụng rời

Đường về chẳng được mắc người khôn qua.

Long Vương hải tàng còn xa,

440. Mở rèm cửa Hát luồn qua chu kiều,

Năm năm thường một neo chèo

Đem quên lên đánh Ba Vì Tản Viên.

Sơn quân thấy bạn chăng hiền

Lại lấy sách ước ra nguyền một giây.

445. Chước chi tao ước được mày

Chúa Tiên tinh ước một giây lạ dường.

Long Vương thuỷ tộc ba đầu

Ông Đàm ông Cột ông Lương ông Chài.

Song le mạnh chẳng qua trời

450. Sách thiêng chư tưởng rụng rời hồn kinh.

Tự nhiên lên núi nộp mình

Thần thông biến hoá hiện hình càng ghê.

Đều thì cá rắn chỉn ghê

Mình dài trăm thước uy nghi lạ lùng.

455. Rắn thiêng hoá phép nên rồng

Sơn Tinh thương tích trong lòng dây dây.

Nhớ xưa hai nghĩa chẳng rời

Tuỳ hàng bầu bạn mong hoài lại tha.

Hiện nên tướng cả lòng xà

460. Cúc cung bách bái nằm ca tiền đường.

Thuở ấy Sơn quân phán rằng

Tiếc thay những tướng tài hiền Long quân

Đều hay hộ quốc cứu dân

Huy hoà bốn bể xa gần được ơn.

465. Lại đi đánh trả Thuỷ tiên

Sơn quân có đức hoàng thiên hộ trì.

Bài thơ Tản Viên sự tích diễn ca của tác giả Nhà thơ Khuyết danh Việt Nam, được trích dẫn nguyên văn từ các nguồn chính thống và đã kiểm chứng.

Nhà thơ Khuyết danh Việt Nam

Nghệ danh: Khuyết danh Việt Nam

Tên thật: Khuyết danh Việt Nam

Xem thêm: Tiểu sử Tác giả Khuyết danh Việt Nam - Cuộc đời, Sự nghiệp, Phong cách sáng tác

Tác giả Khuyết danh Việt Nam, Thơ Khuyết danh Việt Nam, Tập thơ cổ-cận đại

Tổng hợp